Tôi khó hiểu với những người như thế này , tôi cũng có rất nhiều bạn và cũng từng đưa nhiều người bạn đi đến những phương trời xa lạ để học hành , để tu nghiệp , hay đơn giản là để tự khẳng định mình . Khi đi học cũng chẳng có nói hoài bão lớn lao là kinh bang tế thế , trị nước cứu đời gì cả , họ đi , đơn giản là như chúng ta sách vali và bước ra khỏi nhà để nhập đại học . Mấy năm sau , tức giờ đây tôi lại thấy họ lò dò về , ông bạn vàng học tận Hàn Quốc đến 4 năm ( học thạc sĩ Hàn Quốc tốn khá nhiều thời gian và công sức ) cũng về giờ đang làm việc trong mọt viện nghiên cứu . Với họ , khi ra nước ngoài họ chỉ Học và về Việt Nam họ mới chính thức là Làm .Tôi cũng nhớ đến một người bạn của tôi trước kia học Bách KHoa Hà Nội sau sang Đức tu nghiệp học đến Thạc sĩ xong về nước xin vào Viện cũ ( ở BK lúc đó phân viện ) nhưng dù được các thầy cô rất giúp đỡ nhưng vẫn không được vì bằng tốt nghiệp đại học Bách khoa của anh ấy kém không đạt yêu cầu , anh ấy làm ở Viện mấy tháng không biên chế rồi lại sang Đức học tiếp Tiến sĩ , nghe mọi người nói kiểu gì anh ấy cũng về , tôi cũng tin thế .
Người Việt Nam ngày nay , tức là đa số người dân , họ những tưởng đi du học là một điều đặc biệt ,là một tầng lớp khác hẳn với những người khác , vâng , họ hẳn nhiên là giỏi , nhưng không phải họ thực sự giỏi đến mức có thể khinh thường mọi người trong nước . Một người bạn của tôi dù có đi học thạc sĩ khoa học ở một trường nổi tiếng bên Mỹ về vẫn chỉ cặm cụi học việc hay nói oai hơn là nghiên cứu cùng với một tiến sĩ trong một trường Đại học để hoàn thiện kĩ năng của mình .
Nói dài chẳng bằng nói thằng : Du học tuy tốt nhưng cũng chẳng đến mức như Kim quy .
* *
*
Mới đây, một du học sinh ở Mỹ viết tâm thư nói về chuyện ở hay về. Tâm thư khá dài , đại để rằng bạn cũng muốn về Việt Nam lắm nhưng…
Mẹ bạn bảo đi đi, đừng về vì cơ quan mẹ bạn toàn con ông cháu cha, họ không trọng dụng nhân tài vì chỉ tuyển người thân. Đại khái mội trường làm việc ở bệnh viện mẹ bạn (và có lẽ nhiều bệnh viện khác cũng thế) tiêu cực.
Dì bạn thì bảo: “Dì hiểu là con muốn về Việt Nam để cống hiến. Nhưng, ở nơi này, tài năng của con không có cơ hội phát triển. Tìm cách định cư đi. Khi đã có kinh tế, con muốn làm gì cho quê hương mà chẳng được!”
Bạn thân của bạn (đang học công nghệ thực phẩm) thì bảo: “Ngành mình học, về nước không xài được. Còn đường ở Canada thì rộng mở. Mình không muốn trở về để chật vật kiếm một chỗ làm sau 4 năm vất vả!”
Bạn khác bảo: “Từ lúc quyết tâm theo đuổi sự nghiệp sản xuất âm nhạc, mình đã biết. Tại Việt Nam, mình sẽ không làm được.”
Một chị theo học kinh tế thì bảo: “Đơn giản chị không muốn!” Chị đang đi thực tập rất nhiều nơi, kiếm tìm một chỗ tài trợ visa cho mình.
Anh bạn học kỹ sư hóa, vừa apply thạc sĩ thành công nói với tôi: “Anh thích nghiên cứu khoa học, Việt Nam sao có đất cho anh? Về ư? Anh không thể.”
Những thằng Mỹ thì hỏi thẳng vào mặt tôi: “Tụi mày từ Việt Nam đến đây học, thụ hưởng văn hóa của tụi tao, thụ hưởng cả những đồng tiền bố mẹ tao còng lưng đóng thuế. Học xong mày phủi tay quay về nước, thế thì có công bằng với tụi tao hay không?”
Kết tâm thư bạn viết:
Giữa dòng ý kiến “Đi đi, đừng về!” dữ dằn như thác lũ đẩy tôi lùi lại, tôi nhìn về quê hương, cố gắng tìm một lý do cho mình quay lại. Nhưng tìm hoài mà không thấy. Chưa bao giờ sách giáo khoa nói về những cái cúi đầu của chúng tôi trên đất Mỹ, vì nỗi tự ti quê hương thua kém hơn, mà chỉ bảo: “Nước ta rừng vàng biển bạc.”
Chưa bao giờ chúng tôi được dạy về “trách nhiệm công dân”. Chúng tôi chỉ học ganh đua điểm số, chứ không học cách cùng nắm tay nhau mà đi xây dựng đất nước.
Chưa bao giờ bố mẹ nói tôi phải có trách nhiệm với Việt Nam, mà chỉ nói: “Đừng về để dẫm vào đường cụt. Trên mảnh đất này, người tài không có cơ hội. Vì tương lai của con, hãy đi đi!”
Việt Nam ơi, người có cho tôi một lý do để trở về?”
******************************************
Theo tôi, bạn này viết lấy được, viết cho có, viết ra vẻ yêu nước, thích phụng sự và ảo tưởng.
Ra vẻ bởi dù bạn nói bạn muốn về nước cống hiến nhưng với các dẫn chứng của bạn cho thấy quyết định của bạn là không về. Không thấy bạn đưa bất kỳ điểm sáng nào tại Việt Nam vì dù có tiêu cực đến đâu thì cũng không thể có một nơi nào trên thế giới chỉ có bóng tối.
Chưa kể những tiêu cực mà bạn kể rất cũ, nó là cái cớ nhiều người đã dùng, đã phê phán dù đó chưa hẳn đã là sự thật. Một sự thật khác là ối anh chị bất tài vô dụng cũng bám vào đó để cứu rỗi cho cái gọi là danh dự của mình. Tóm lại, bốc phét và sĩ.
Ảo tưởng bởi chưa ai biết tài năng của bạn đến đâu trừ gia đình bạn, đặc biệt là dì bạn. Bố mẹ khen con, dì khen cháu nhiều khi nó rất khác với thực tế, đúng hơn nó khá lòe loẹt, diêm dúa và không thật.
Chưa kể chả biết ấy là do dì bạn nói thật hay bạn bịa ra bà dì nào đó.
Tất nhiên tôi có cơ sở để hoài nghi vì tôi không tin lời những thằng Mỹ nào đó trong tâm thư ấy. “Tụi mày từ Việt Nam đến đây học, thụ hưởng văn hóa của tụi tao, thụ hưởng cả những đồng tiền bố mẹ tao còng lưng đóng thuế. Học xong mày phủi tay quay về nước, thế thì có công bằng với tụi tao hay không?” – lời nói của người bạn Mỹ nói với bạn.
Nếu người Mỹ cần người Việt sang cống hiến cho họ và sợ người Việt phủi thế thì có lẽ nước Mỹ không siết chặt “nạn” nhập cảnh với người Việt (hay người của các nước) chặt chẽ thế!
Có thể tôi sai nhưng suy nghĩ chủ quan của tôi, nước Mỹ chỉ muốn bạn đến học và trả tiền các dịch vụ cho họ. Bạn học xong thì mời bạn về nước chứ chúng tôi không chứa. Mới có chuyện người Việt phải cố đấm ăn xôi, học xong thì cố tìm mọi cách để ở lại cho hợp pháp chứ họ không yêu cầu phải ở lại cống hiến, trả ơn cho nước Mỹ, trừ những trường hợp xuất sắc. Nói trắng phớ, họ sợ các bạn ở lại bỏ mẹ.
Còn những thằng Mỹ nào đó nói với bạn thế, nhiều khi nó đang say hoặc đang vui, hưng phấn quá trớn, lời khi ấy, không có nhiều sự thật. Hoặc cũng có thể bạn tưởng tượng những thằng Mỹ bảo với bạn thế chứ thực tế, thì không.
Cứ làm mình như Ngô Bảo Châu không bằng.
Tôi không huơ đũa cả nắm nhưng thực tế là chỉ một phần du học sinh ở ta sang đấy học, nghiên cứu, phần còn lại sang ấy vì nhà giàu, tiền tiêu ở Việt Nam không hết nên sang ấy tiêu cho nhanh.
Cũng có thể là gia đình định hướng sẽ sang ấy định cư nên cho con sang trước theo diện du học, sau tìm cách ở lại, định cư rồi mang gia đình sang sau. Cũng có những trường hợp sang đấy chơi bời lêu lổng dưới cái mác du học.
Tôi không phủ nhận nền giáo dục Mỹ, họ trước ta cả thế kỷ nhưng cứ bảo sang Mỹ học là giỏi, là thành tài năng thì tôi hơi e ngại. Một người quen sau rất nhiều năm cung phụng cho con cái sang du học ở Mỹ thì cuối cùng chúng cũng có tự nuôi nổi mình đâu, vẫn phải tiêu từ tiền tích cóp của mẹ. Còn mẹ chúng tích cóp được từ đâu thì tôi không rõ, đúng hơn là rõ nhưng hơi ngại trình bày.
Thêm vào đó, người mẹ này cũng dùng quan hệ của mình để giai con được thực tập trong các tập đoàn tài chính lớn nhất Việt Nam. Mẹ lo cho con là điều dễ hiểu, càng dễ chia sẻ, hay ít ra dù nhức nhối nhưng chúng ta phải thừa nhận đó là một thực tế khó thể khác nhưng nếu bảo chúng giỏi thì tôi nghĩ chúng ta cần khái niệm lại chữ…giỏi.
Cũng có một người mẹ khác hào hứng kể với tôi rằng, chỉ cần một cái chứng chỉ vớ vẩn nào đó bên Mỹ, hay Anh thì khi về Việt Nam cũng kiếm được bộn tiền. Đơn giản người Việt sính và mờ mắt với tất cả những gì liên quan đến Tây, nhất là bằng Tây.
Và tôi tin rằng nếu bạn giỏi, thực sự giỏi thì chỗ nào bạn cũng có thể đứng vững được vì chân lý không còn nhiều song không có nghĩa nó đã mất đi tại Việt Nam. Ở Việt Nam nếu bạn chả làm công thì làm tư và nếu bạn làm tốt, tôi tin rằng sẽ có người ủng hộ bạn. Có thể đám vớ vẩn, hay bốc phét, nhảm nhí vẫn được tán tụng tại Việt Nam nhưng không có nghĩa sự tử tế đã mất, ít hay nhiều cũng có.
Còn bạn cho rằng, ở Mỹ là thiên đường nghiên cứu thì hãy chỉ cho tôi được mấy người của ta nghiên cứu thành công hay thành danh? Hay khi vớ câu hỏi này, bạn sẽ lại đổ lỗi do Việt Nam?
Ngược lại tôi thấy hàng loạt người ngược dòng về Việt Nam thì sự nghiệp sáng chói, cứ nhìn showbiz thì rõ. Như cô Thanh Bùi, cô Zương Khắc Luynh xinh đẹp, giai Trí Nguyễn, Victor Vũ…
Tài năng không có chỗ cho sự phàn nàn, ca thán. Bốc phét vừa thôi!
Hà Cao.
rất tuyệt
Trả lờiXóa